Kamçatka’nın % 27’si SİT koruma alanı ilan edilerek soyları tükendiği için kırmızı listede bulunan 451 tür çiçek, bitki, hayvan ve mikroorganizmanın neslini devam ettirmek için olumlu bir adım atılmıştır. Bu yüzden 427 300 kilometrekarelik bu yarımadada kirlilik nedeni ile petrol üretimi için henüz izin çıkmamıştır. Daha önce ABD’nin karşısında olduğu için askeri kapalı bölge olarak ilan edilen Kamçatka turizme ancak 1995 yılında açılmıştır. Gene de siyasi polis bu coğrafyada çok dikkatlidir.
Kamçatka’nın güneyinde yer alan başkent Petropavlovsk’a karayolu veya demiryolu yoktur. Çünkü dağlık, bataklık bu coğrafyada yol yapmak hem zor, hem pahalı hem de ekosisteme zarar verecektir. Böylece “Petropavlovsk”, dünyada yolu olmayan en büyük yerleşim merkezi olma ünvanına sahiptir. Ulaşım zorluğu fiyatları yükseltmekte ve bu yüzden Kamçatka’da nüfus hızla azalmaktadır. Gençler ilk fırsatta Kamçatka’dan “anakara”ya göç etmektedir.
Bu yarımadada irili ufaklı toplam 300 volkandan bahsediliyor. Ama aktif volkan grubu sadece 29 adet. Başkent Petropavlovsk’un simgesinde olarak kabul edilen yan yana dizilmiş üç etkileyici volkanı tanıyalım: Korjaksky, Awatchinsky ve Kozelsky. Bu coğrafyanın ilk sakinleri olan Eves, Kayrak, Çukçen ve İtalmenler maalesef sayıca çok azaldılar. Göçebe bir yaşam biçimi benimsemiş olan bu topluluklar Sovyet döneminde kontrol altında tutulmak üzere yerleşik düzende yaşamaya zorlanmışlar. Mutsuzluklarının çaresini “ateş suyu”nda aramışlar ve ırk olarak alkole dayanıksız olduklarından yavaş yavaş erimişler. Bazı uluslar arası sivil toplum derneklerinin yardımı ile bugün yasal haklarını arayabilseler de geleneklerinin çoğunu yitirmişler.
Bir de bu yarımada sevimli ve dünyada bilinen en iri ayı cinsi olan “boz ayıları” ile ünlü. Koruma altına alınan bu hayvancıkların sayısı iyice artınca yerleşim merkezlerine inmeye başlamışlar. Hatta bunlardan biri mangalda et pişiren bir kadının başını koparıp ihtiyacı olunca kullanmak üzere gömmüş. Bu ve benzeri olaylar üzerine yılda 70-80 ayının avlanmasına izin çıkmış. Tabii ücreti karşılığı. Ayılar, Çinlilerin ilaç yaptığı safra kesesi, kürkü ve duvarlarına iftiharla astıkları başları için insafsızca vuruluyor. Hem de kar motosikletleri ve helikopterle.
Bu bölgenin en önemli geliri balıkçılıktan geliyor. Hatta bu sektörde çalıştırmak üzere yurtdışından geçici işçiler bile getiriliyor. Balık bolluğu yabancı ülkelerin balıkçılarının da iştahını kabartıyor. Yakalanan kaçak balıkçı tekneleri cezaları ödemezse gemi mezarlığında hapis tutuluyor.
Başkent adını Danimarkalı ünlü Kaşif Vitus Bering’in (Bering Boğazını hatırlayın) iki gemisinin isimlerinden alıyor. Aziz Petro (Peter) ve Aziz Pavel yani (Paul) işte size “Petropavlovsk”.Bu kent tam 269 yaşında. İlk bakışta güneydeki bu yerleşim merkezi, çirkin suratlı birer beton yığını olan Sovyet binaları ile size hiç de sempatik gelmeyecek. Maalesef bir dönemin o güzelim ahşap evlerden artık pek örnek kalmamış. Okyanus kıyısındaki ana meydanında Lenin heykelinin arkasındaki valilik binasında iki bayrak sallanıyor. Rusya ve Kamçatka bayrakları.
Bir balıkçı motoru ile Avacha Körfezi’nde üç saatlik bir yolculuğa ne dersiniz? Sahil boyunca, Pasifik Okyanusu’na çıkış noktası olan üç kardeşler kayalıklarına doğru ilerlerken kocaman tahta masanın üstünde geleneksel Rus denizci yiyecekleri dizilir. Salam, siyah ekmek, kaşar, çikolatalı bisküvi ve votkalı çay. Motorda sizi dansa davet eden popüler ve oynak parçalar çalınır. Sahilde dev deniz kartalları, karabataklar ve yunus balıkları adeta bir biri ile yarışır.
Kamçatka’da ünlü Gayzerler Vadisi turu bir monopoldür. Bu turun ücreti vallahi 530 Euro’dur. Katiyen herhangi bir indirim yapmazlar. Russiya televizyonunun düzenlediği Rusya’nın 7 harikası için 26 milyon Rus oy kullanılmış ve birinciliği Kamçatka’nın bu “Gayzerler Vadisi” kazanmıştır. Bu şöhret, yılda 300 bin gezgini buraya çekmektedir. Dünya doğa kültür değerleri miras listesinde yer alan Kronotski Koruma Alanını içine alan helikopter turu 7-8 saat sürer ve Gayzerler Vadisi, Uzon Volkan Krateri ve Dzendzur Volkanı’na helikopter ile üç inişi ve havyarlı nefis bir öğle yemeğini içerir. Ama her şey “havaya” bağlıdır. Bazen tur iptal edilebilir veya bizim turda olduğu gibi Gayzerler Vadisi’ni görüp 4 saat helikopterde donduktan sonra tıpış tıpış geri de dönebilirsiniz. İşte o zaman sadece % 10 indirim yaparlar. Ama gene de bu tur için bir servet ödemiş olursunuz. Gayzerler Vadisi çok sayıda sıcak göl, sıcak çamur havuzları ve 10-15 metreye kadar fışkıran gayzerlerden oluşuyor. Bu oluşum sayesinde hayvanlar bu coğrafyada kışın su ve yiyecek bulabilmektedir.
Kısa Kısa Kamçatka
• Kamçatka adının Japoncadan geldiği sanılıyor. Anlamı da “kurutulmuş balık”.
• Balık pazarında sahiden bol bol kurutulmuş balık satılıyor. Fiyatı da öyle pek ucuz değil. 15 USD civarı. En büyük zevkleri oturup bu balığı bira ile tüketmekmiş. Balık taze, dondurulmuş, tuzlu ve tütsülenmiş olarak ihraç ediliyor.
• Bir deprem bölgesi olduğu için yüksek binalara müsaade edilmiyor. Bir tedbir olarak tüm kapılar dışa doğru açılıyor. Depreme karşı özel temel teknikleri uygulanırsa ancak o zaman fazla kata “evet” diyorlar. Birkaç örneği var.
• Her Cuma Kamçatka’nın “Evlenme Günü”dür. Tüm ziyaret yerleri ellerinde şampanya bardağı ile gezen gelin, damat ve yüksek topuklu, mini etekli akrabaları ile şenlenir. Eğer yeni evlilere “Gor-ka Gor-ka” diye seslenirseniz, naz etmeden hemen öpüşürler.
• Putin, Kamçatka’yı ziyaret ettiğinde geçeceği yollar önceden asfaltlanmış. Rusya’da önemli iki sorunun tuvalet ve yollar olduğu söyleniyor. Putin bu coğrafyada da çok seviliyor. Buradaki denizaltı üssüne ciddi miktarlarda maddi destek göndermiş. Keşke silah teknolojisi yerine bir bardak su bulamayan Çad’daki çocuklara fon ayrılsa. Ayrıca ikinci çocuk yapan ailelere Putin yönetimi 200 bin ruble yardım ediyor. Amaç nüfusu arttırmak. Nasıl olsa arazi bol!
• Kamçatka’nın en kötü ve kirli ayı “Nisan”. Çünkü karlar eriyince her yer batak ve çamur oluyormuş. Kışın 3-4 metreyi bulan kar kalınlığı müstakil evde oturanların kendine yol açıp, dışarı çıkmalarını epey zorluyormuş. Arabalar kışın garajda bekliyor.
• Bu yarımadada 5 bini Azeri olmak üzere, 20 bin civarı Müslüman yaşıyor. Ahıska Türkleri, Azeri, Özbek, Kırgız gibi. Ancak arsası devlet tarafından tahsis edilmesine rağmen camileri yok. Namazlarını kiralık bir dairede kılıyorlar.
• Kamçatka’nın toplam nüfusu sadece 345 bin. Bunun 200 bini başkent Petropavlovsk ve civarında barınıyor. Diğer bir önemli yerleşim merkezi ise Elisovo. Bu yarımadada kilometrekare başına bir kişiden bile az insan düşüyor.
• Kamçatka’da yerleşen tek Türk Ekrem Yüksel idi. Laleli’de bir otelde garson olarak çalışırken Elena ile tanışır. Birbirlerini severler. Erzurumlu Erkem, Kamçatkalı Elena ile evlenir ve bu yarımadaya yerleşir. İki kızları olur. Ekrem Ahıskalı Türklerin yardımı ile kısa zamanda çevre edinir. Şu anda üç deri dükkanı yanında inşaatlarda pencere işleri de yapmakta. Bizlerin bu coğrafyaya geldiğini televizyondan seyredince otelimizi buldu ve hepimizle çok ilgilendi.
• Kamçatka’da somonlar boldur. En büyükleri kral somondur. Pembe somon bu nehirlerde çok bulunur. Henüz Alaska’da olduğu gibi özel yetiştirme çiftlikleri kurulmadığı için somonlar doğal şartlarda yaşamlarını devam ettiriyorlar. Ayrıca bu ekosistemde birçok böğürtlen türüne rastlanır.
• Petropavlovsk’un ana bulvarında otobüs durakları kilometre ile tanımlanıyor. “Altıncı kilometrede ineceğim” veya “ben yedinci kilometrede oturuyorum” gibi.
• Petropavlovsk’un 23 kilometre uzunluğundaki Avacha Körfezi dünyanın en iyi korunan doğal limanları arasında sayılmaktadır.
• Kutka, Kamçatka’nın efsanevi kurucusu ve Kayrak mitolojisinin ana kahramanıdır. Yerli halk Kutka’yı sonsuzluğun sembolü olarak kabul edip ona bir bakıma taparlar. Kutka farklı şekillere bürünebilir, insan, hayvan veya bitki gibi.
Hazırlayan: Orhan Kural
